MUZEUM HISTORII SAMORZĄDU ZAWODOWEGO
RADCÓW PRAWNYCH

WYDAWNICTWA

WYDAWNICTWA PERIODYCZNE

Uchwała I Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z września 1983 roku podkreślała konieczność dążenia „do stworzenia  własnego pisma fachowego o charakterze periodycznym”. W rezultacie powołano do życia komisję wydawniczą mającą na celu wydawanie pisma radcowskiego. Starania o wydawanie pisma pierwotnie nie powiodły się, bowiem przypadły na czas ostrego kryzysu poligraficznego w ówczesnej Polsce związanego m.in. z brakiem papieru. Pierwszeństwo miały inne wydawnictwa.

W końcu jednak nadeszła ta chwila. Z dniem 1 maja 1984 roku rozpoczęto wydawanie pierwszego pisma Krajowej Rady Radców Prawnych – Biuletynu Informacyjnego. Pierwotnie był to bezpłatny dwumiesięcznik. Redaktorem naczelnym została Krystyna Chrupkowa, dziennikarka „Rzeczpospolitej”, późniejsza pomysłodawczyni i twórczyni tzw. żółtych stron „Rzeczpospolitej” oraz wieloletnia szefowa działu prawnego tegoż dziennika. Przewodniczącym kolegium redakcyjnego został natomiast radca prawny Adam Dobrowolski. Biuletyn ten zmieniał się przez lata nie tylko zewnętrznie, ale i merytorycznie. Początkowo pismo przekazywało tylko materiały dotyczące działań organów samorządu, później obok części czysto informacyjnej zaczęły pojawiać się teksty merytoryczne.

W roku 1985 Biuletyn Informacyjny stał się Biuletynem Informacyjnym Radców Prawnych – pod redakcyjnym kierownictwem Teresy Gontarz i z Józefem Zychem (ówczesnym prezesem KRRP) jako przewodniczącym kolegium redakcyjnego.

Już w 1986 roku przeprowadzono pierwszą ankietę wśród czytelników dotyczącą zadowolenia z pisma i okazało się, że prawie 90 procent z nich oceniło pismo pozytywnie.

Od 1 stycznia 1987 roku po raz kolejny zmieniono nazwę periodyku KRRP tym razem na „Obsługa Prawna”. Redaktorem naczelnym ponownie została Krystyna Chrupkowa. Ze względu na kryzys poligraficzny, o którym pisaliśmy powyżej, pismo musiało się mierzyć z ciągłym obcinaniem nakładu. Zaczęło się również ukazywać nieregularnie. Nie udało się również utrzymać bezpłatnego charakteru pisma. Koszty druku rosły w takim tempie, że konieczne było przejście na system płatnej prenumeraty. Mimo odpłatności periodyk w 1987 roku miał 7,5 tys. prenumeratorów. Jednak ze względu na trudności wydawnicze popularność pisma malała i pod koniec lat 80. liczba prenumeratorów spadła do 4 tys. Problemy wydawnicze pisma dostrzegł II Krajowy Zjazd Radców Prawnych, który w uchwale w sprawie kierunków rozwoju i działalności radców prawnych w latach 1987–1991 odniósł się krytycznie do braku systematyczności wydawania periodyku „Obsługa Prawna” zalecając kroki naprawcze. Jednym z nich miało być stworzenie własnej bazy poligraficznej.

Niestety zamiast poprawy sytuacji w tym względzie wydawanie pisma zostało… zawieszone. Stało się to w apogeum kryzysu w 1989 roku (Prezydium KRRP podjęło tę decyzję 6 września 1989 roku) kiedy to inflacja zaczęła gwałtownie przyspieszać, co powodowało, że i tak niski koszt prenumeraty nie pokrywał w najmniejszym stopniu kosztów druku. Prawie w całości pokrywała je Krajowa Rada, co okazało się ponad jej możliwości finansowe.

Jak ważna była kwestia wydawania periodyku pokazuje fakt, że zajął się nią kolejny Nadzwyczajny III Krajowy Zjazd Radców Prawnych obradujący w grudniu 1989 roku. W wytycznych przyjętych przez to gremium czytamy, że Zjazd „wyraża zaniepokojenie faktem zawieszenia dwumiesięcznika Obsługa Prawna. Uznając decyzję KRRP w tym przedmiocie za usprawiedliwioną obecną sytuacją finansową, zaleca podjęcie starań, aby wydawanie własnego czasopisma radców prawnych zostało możliwie szybko wznowione”. Realizując wytyczne Zjazdu, Krajowa Rada zawarła porozumienie z redakcją „Przeglądu Ustawodawstwa Gospodarczego” o zarezerwowaniu w tym piśmie 4 stron dla informacji przekazywanych przez samorząd radcowski. Współpraca z PUG trwała do końca 1990 roku. W uchwale nr 10 IV Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z 9 listopada 1991 r. w sprawie kierunków działania samorządu radców prawnych w latach 1991–1995 stwierdzono, że usprawnieniu działania samorządu „winno służyć również wznowienie wydawania czasopisma samorządowego, zajmującego się nie tylko problematyką zawodową i ogólnoprawną, ale działalnością samorządu, przygotowaniem środowiska do połączenia z adwokaturą”.

Wznowić działanie periodyku KRRP udało się w lipcu 1992 roku, kiedy to podjęto decyzję o wydawaniu pisma pod obecnym tytułem – „Radca Prawny” i uczyniono z niego bezpłatny dwumiesięcznik. W pierwszym wznowionym numerze we wstępie od redakcji stwierdzono, że tytuł pisma jest „tymczasowy”, a Prezes KRRP mec. Jacek Żuławski pisał, że wznowienie wydawania pisma „jest odpowiedzią na stanowcze żądania samorządu radcowskiego”. KRRP podejmując decyzję o wydawaniu na nowo czasopisma postanowiła, że będzie go otrzymywać każdy radca prawny bezpłatnie, o ile płaci regularnie składki samorządowe. Dlatego też początkowy nakład wyniósł 12 tys. egzemplarzy. W związku z poprawą ściągalności składek od 1993 roku nakład został podniesiony do 14 tys. egzemplarzy (od marca 1994 r. – 20 tys.). Ostatecznie KRRP odeszła od wiązania prawa do otrzymywania bezpłatnego numeru pisma od terminowego dokonywania wpłat należności za składki.

„Ojcem” nowego „Radcy Prawnego” był jego redaktor naczelny – mec. Adam Dobrowolski – jeden z założycieli samorządu radcowskiego i były wiceprezes KRRP. Doprowadził on nie tylko do zmiany tytułu, ale i zmiany zawartości pisma. Zmieniał (kilkukrotnie) szatę graficzną i stworzył istniejący wiele lat model pisma. Pojawiły się w nim artykuły znanych przedstawicieli prawa, naukowców i praktyków, bogaty zakres komentarzy i analiz prawnych, stały przegląd orzecznictwa SN, obszerna dokumentacja działalności instytucji i organizacji środowiskowych prawników. To wszystko sprawiło, iż pismo zyskało wysoką renomę w całym środowisku prawniczym.

Przez lata problemem był jednak kolportaż pisma. Ze względów finansowych KRRP nie była w stanie podołać centralnemu kolportażowi pisma, więc przyjęto model wysyłania go do izb, które dalej miały go przekazywać do swych członków. Niestety izby nie wykazywały zainteresowania tą dalszą wysyłką i albo wysyłały po kilka kolejnych egzemplarzy razem (co powodowało brak aktualności informacji prezentowanych przez pismo) lub decydowały się, że pismo otrzyma radca jedynie przy okazji wizyty w siedzibie izby. Na problem kolportażu  zwracał nawet uwagę V Krajowy Zjazd Radców Prawnych (listopad 1995 r.), który w swych wytycznych wskazał na konieczność jego usprawnienia. Poczynając od nr 31 w 1997 roku pismo stało się dostępne w drodze prenumeraty dla  wszystkich chętnych z poza samorządu radcowskiego. W tym czasie pismo stało się pierwszym pismem prawniczym w kraju pod względem nakładu (ponad 22 tys. egzemplarzy). Pod koniec lat 90. problemem wciąż pozostawał kolportaż. Na VI Krajowym Zjedzie Radców Prawnych podjęto uchwałę w sprawie wytycznych działania samorządu radców prawnych w latach 2000–2003, w której czytamy: „Zjazd zobowiązuje KRRP do wprowadzenia, poczynając od roku 2000, centralnej dystrybucji czasopisma”. Tak też się stało od pierwszego numeru (styczeń–luty) w tamtym roku.

Po śmierci mec. Dobrowolskiego, w kwietniu 2000 r., stery w redakcji przejął wieloletni członek kolegium redakcyjnego oraz zastępca redaktora naczelnego – mec. Łukasz Ołdakowski. Kontynuował on stworzony przez mec. Dobrowolskiego charakter czasopisma. W czasie jego kadencji pismo zmieniło format, szatę graficzną, zwiększyło swoją objętość, ale merytorycznie trzymało się wytyczonych przez Adama Dobrowolskiego założeń. Oczywiście były wprowadzane zgodnie z duchem czasu nowe elementy tematyczne, jak choćby dział Legal English przeznaczony dla osób zainteresowanych wykorzystywaniem języka angielskiego w pracy prawnika czy też teksty dotyczące negocjacji, mediacji oraz marketingu prawniczego. Rozwój technik przetwarzania informacji oraz porozumiewania się, szczególnie rozwój Internetu, przyczynił się do powstania działu poświęconego tym zagadnieniom.

Na początku lat dwutysięcznych pismo uzyskało stabilizację. VII Krajowy Zjazd w listopadzie 2003 roku wskazał jedynie na wielką rolę jaką odgrywa czasopismo w środowisku nie formułując tym razem żadnych zastrzeżeń.

Czas jednak płynął i w ocenie działalności „Radcy Prawnego” pojawiły się nowe tony. W listopadzie 2007 roku odbył się VIII Krajowy Zjazd, który w wytycznych zjazdowych poświęcił wiele miejsca konieczności intensyfikacji polityki medialnej władz krajowych samorządu. Odnośnie do „Radcy Prawnego” Zjazd stwierdził, że „dla kształtowania właściwego wizerunku samorządu radcowskiego konieczne jest umacnianie więzi pomiędzy organami samorządu a jego członkami oraz kreowanie wspólnej tożsamości. W tym celu powinny być podejmowane wszechstronne działania, w tym (…) modyfikacja formuły biuletynu Radcy Prawnego dla skoncentrowania się na tematyce związanej bezpośrednio z wykonywaniem zawodu radcy prawnego, w tym na orzecznictwie dyscyplinarnym oraz zagadnień praktyki prowadzenia  kancelarii. Publikacje Radcy Prawnego powinny stać się dostępne w elektronicznych bazach danych i wyszukiwarkach internetowych”.

W grudniu 2007 roku, w czasie pierwszego pozjazdowego posiedzenia Krajowej Rady Radców Prawnych, mec. Ołdakowski w związku z postulowaną zmianą koncepcji pisma oraz koniecznością skoncentrowania się na pracy zawodowej zrezygnował z funkcji redaktora naczelnego. Na stanowisko to została powołana mec. Barbara Kras – ówczesna dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych we Wrocławiu. Okres „szefowania” mec. Kras to kolejne zmiany wydawnicze. Kontynuowane było wydawanie „Radcy Prawnego”, ale w zmniejszonej objętości, a w zamian za to podjęto decyzję o współwydawaniu z Wolters Kluwer Polska kolorowego, bogatego graficznie miesięcznika Kancelaria. KRRP i WKP wspólnie ustalały politykę wydawniczą i reklamową pisma, miały w kolegium redakcyjnym po trzech swoich przedstawicieli oraz prowadziły wspólny kolportaż pism do członków samorządu. Mec. Kras została zastępcą redaktora naczelnego nowego pisma pozostając jednocześnie redaktorem naczelnym „Radcy Prawnego”. „Radca Prawny” stał się periodykiem naukowym o tematyce prawniczej. W czerwcu 2008 r. redakcja rozpoczęła starania o wpisanie czasopisma na listę czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Weryfikacja pisma zakończyła się oceną pozytywną i od 2009 roku pismo znajdowało się na liście Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a każdy autor za opublikowany w nim artykuł otrzymywał 6 punktów wliczane do swojego dorobku naukowego.  Był to niewątpliwie ogromny sukces redakcji i nobilitacja dla pisma. Rozpoczął się okres zwiększonego zainteresowania pismem ludzi nauki. Rosło zainteresowanie pismem, nie tylko czytelników i autorów, ale również instytucji i wydawnictw prawniczych. „Radca Prawny” zaczął być cytowany w bibliografiach książkowych i w wyszukiwarkach w sieci. Powołano do życia Radę Programową pisma. W jej skład weszli reprezentanci nauki, profesorowie prawa i praktycy na co dzień wykonujący zawód radcy prawnego. Wśród autorów pojawiały się coraz bardziej znaczące nazwiska. Przez te lata pismo zwielokrotniło (do 39 tys. egzemplarzy w roku 2010) swój nakład i mimo zmniejszonej objętości dostarczało ogromną ilość informacji niezbędnej w pracy prawnika. Powstawały nowe działy (Orzecznictwo Sądów Dyscyplinarnych, Zagadnienia prawne w praktyce Sądu Najwyższego czy Forum Międzynarodowe).

W roku 2011 nastąpiła kolejna zmiana koncepcji wydawniczych Krajowej Rady. Postanowiła ona wydawać samodzielnie kolorowe pismo prawnicze – miesięcznik. Jednak by nie rezygnować z tradycji wydawania periodyku o charakterze naukowym, do pisma dołączano wkładkę z tekstami naukowymi pod nazwą „Dodatek Naukowy Radca Prawny”. Niestety zmiana ta pociągnęła za sobą utratę możliwości przyznawania punktów za publikacje naukowe w „Radcy Prawnym”. Redaktorem naczelnym całości pisma został Krzysztof Mering, dziennikarz z wieloletnim stażem, pracujący w wielu redakcjach i współpracujący z wieloma czasopismami, przez kilka lat dyrektor Biura Prasowego KRRP. Mec. Barbara Kras została na stanowisku przewodniczącej kolegium redakcyjnego obu wychodzących pism, czyli nadzorowała pracę redakcji.

Wydawanie miesięcznika wraz z „Dodatkiem Naukowym” trwało do końca roku 2014. Formuła wkładki dla części naukowej czasopisma budziła kontrowersje. Na konieczność przywrócenia środowisku radcowskiemu oddzielnego pisma o charakterze naukowym wskazywała m.in. Rada Programowa OBSiL. Pod koniec grudnia 2014 r. ukazało się takie pismo – kwartalnik „Radca Prawny. Zeszyty naukowe”. Redaktorem naczelnym został profesor Uniwersytetu Wrocławskiego Mirosław Sadowski. Pismo to stało się merytoryczną kontynuacją wydawanego w latach 1992–2011 „Radcy Prawnego”. Kwartalnik publikuje opracowania, opinie, komentarze oraz orzecznictwo sądów. Autorami są pracownicy naukowi, doktoranci, nauczyciele akademiccy. Prezentują oni dorobek naukowy, jak i wkład intelektualny środowiska radców prawnych w rozwój prawa i piśmiennictwa prawniczego. W chwili ukazania się pierwszego numeru kwartalnika – z uwagi na konieczność zmniejszenia wydatków – miesięcznik „Radca Prawny” stał się dwumiesięcznikiem.

Po XI Krajowym Zjeździe Radców Prawnych, w grudniu 2016 r. na stanowisko redaktora naczelnego „Radcy Prawnego” powołana została Jowita Pilarska-Korczak – dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Zielonej Górze. Władze samorządowe postanowiły o zmianie charakteru publikacji . Zostawiając możliwość zaprenumerowania drukowanego egzemplarza pisma, zadecydowano o przejściu od nr 172/2017 pisma na  jego elektroniczną formułę.